ปานบอกว่า อายุ 29 แล้ว ปานเคยทำงานหาเงินแถวชายแดนไทยตรงด่านเจดีย์สามองค์
ปานมีชื่อขึ้นทะเบียนเป็นแรงงานต่างด้าวในบัญชีบ้านแถวอำเภอไทรโยค แต่หลบมาทำงานแบบผิดกฎหมายในกรุงเทพ
ปานส่งเงินให้ที่บ้านเดือนละหลายพันบาท ซึ่งการส่งเงินไปในพม่า จำเป็นต้องผ่านนายหน้าซึ่งคิดค่าส่งร้อยละ 30 แม้แต่โทรศัพท์ ก็โดนคิดเงินเป็นนาที นาทีละสามร้อยบาท ต่อติด ไม่ติด ก็เสียตังค์ก่อน
ปานบอกว่ามีพี่ชายหลายคนที่บ้าน แต่หนีมาทำงานเมืองไทยหมด เพราะพม่ามักจะเกณฑ์แรงงานไปทำงานให้รัฐจากทุกๆ ครัวเรือน โดยให้งานมีตั้งแต่ ขุดถนน จนถึงขนลูกปืนรบกับกระเหรี่ยง ซึ่งเป็นงานหนัก และเสี่ยงอันตราย
เมื่อเจ็บป่วย โรงพยาบาลในพม่า ที่พอจะรักษาหายมีแต่เอกชน ซึ่งเก็บค่ารักษาแพงมาก เช่นเดียวกับโรงเรียนที่ค่าเทอมมีราคาแพงมาก
ปานไม่เคยเรียนหนังสือ อ่านหนังสือไม่ออกสักตัว บวกลบเลขยังทำไม่ค่อยได้เลย
ตอนนี้ปานมีลูกสาวอายุ 14 เรียนอยู่โรงเรียนเอกชนที่ย่างกุ้ง สามีป่วยตายตั้งแต่ลูกยังไม่ขวบ ที่ต้องส่งเรียนโรงเรียนเอกชน เพราะว่าโรงเรียนรัฐมีไม่พอ และคุณภาพไม่ดี
ทำให้ปัจจัยพื้นฐานเรื่องสุขภาพและการศึกษาในพม่า เป็นสิ่งจับต้องได้ยาก ไม่ต้องพูดถึงอิสรภาพ และโอกาส
เมื่อฟังเรื่องราวทั้งหมด ก็รู้สึกว่า
เราโชคดีมากที่เกิดมาในประเทศที่อย่างน้อยก็มีอิสรภาพในการหาความสุข ยังมีโอกาสในการขวนขวายเรียนรู้
ไม่ต้องสาธยายความดีของประเทศเราต่อนะครับ
แต่แค่เกิดผิดประเทศ ชีวิตก็ต่างกันราวฟ้ากับเหว
กับคนที่ก่นด่าประเทศชาติเรา ว่าไม่สนับสนุนโน่นนี่
มาช่วยกันทำคนละไม้ละมือก่อนจะเรียกร้องดีกว่า
ก่อนเราจะกลายเป็นพม่าไป
สักวันหนึ่งถ้าเรายังเป็นแบบนี้กันอยู่
